(Lisansüstü Eğitim Sınavı)
KAPSAM
Lisansüstü,, Eğitimi Giriş Sınavında, lisansüstü eğitimdeki başarıda
etkili olan sayısal, sözel ve mantıksal akıl yürütme (muhakeme) yeteneklerinin
ölçülmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla ilgili olarak sorulacak sorular,
belirli yükseköğretim programlarında kazanılan yeterlikleri ve bilgileri
ölçmeye yönelik olmayacaktır. Test soruları farklı alanlardan gelen yetenekli
üniversite mezunlarının cevaplayabilecekleri nitelikte olacak, sorulara
dayanak oluşturacak malzemenin mümkün olduğunca çeşitlilik göstermesi
sağlanacaktır.
Test, Sayısal Bölüm ve Sözel Bölüm olmak üzere iki bölümden oluşacaktır.
Bu bölümlerde yoklanacak davranışlar ve yer alabilecek soru tipleri aşağıda
verilmiştir. Ancak, bunların birer örnek olduğu ve sınavda, bunlara benzemekle
birlikte, farklı tipte sorular bulunabileceği unutulmamalıdır.
SAYISAL BÖLÜM
Sayısal Akıl Yürütme
Sayısal malzeme ile akıl yürütme yeteneğini ölçmeyi amaçlayan bu bölümde,
temel matematik kavramlarını ve bunlar arasındaki ilişkileri anlama,sayısal
problemleri çözebilme, sayısal malzemeyi kavrama, öğelerine ayırabilme,
bu öğeler arasındaki mantıksal ilişkileri bulma gibi davranışlar yoklanacaktir.
Bu bölümde kullanılacak malzeme aritmetik, cebir ve geometri alanlarından
ve dalı ne olursa olsun bütün üniversite mezunlarının bilmesi beklenen
konulardan seçilecektir. Malzeme seçiminde, ortaokul düzeyinin üzerine
çıkılmayacaktır.
Bu üç alandaki malzemenin kapsadığı konular şunlar olabilir:
Aritmetik: Rasyonel sayılarla dört işlem, negatif olmayan üsler
ve kökler, yüzde hesaplama, ortalama hesaplama, çarpanlara ayırmanın teme!
kuralları, en küçük ortak kat, en büyük ortak bölen, basit olasılık, sayıların
özellikleri (tek ve çift sayılar, asal sayılar, bölünebilme kuralları),
temel sayma kuralları, tablo ve grafiklerin kavranması
Cebir: Uslu cebirsel ifadelerin çarpanlara ayrılması ve sadeleştirilmesi,
eşitlikler ve eşitsizlikler, mutlak değer, birinci ve ikinci dereceden
denklemler, denklem sistemleri, sözel olarak ifade edilmiş problemin cebirsel
eşitliğe veya eşitsizliğe dönüştürülmesi
Geometri: Paralel çizgilerin özellikleri; daire, üçgen, dörtgen
ve öteki çokgenlerin temel
özellikleri; eşkenar üçgen, ikizkenar üçgen ve 30°-60°-90° üçgeni gibi
özel üçgenler; kare, dikdörtgen gibi özel dörtgenler; alan, çevre ve hacim
hesapları; Pisagor Teoremi; derece olarak açı ölçüleri; basit koordinat
geometrisi
Grafik ve Tablo Okuma
Bu tür sorular tablo veya grafikte verilen bilgileri anlama, bunlar arasındaki
ilişkileri görebilme, belirli bir amaç için uygun olan bilgileri seçme,
bu bilgilerden çıkartılabilecek sonuçları bulma gibi davranışları yoklamayı
amaçlamaktadır. Bu maddeler için önce grafik ya da tablolar (ya da ikisi
birden) verilecek sonra bunlarla ilgili sorular sorulacaktır.
Sayılarla Mantıksal Akıl Yürütme
Bu tür sorular, Sözel Bölümde yer alan "mantıksal akıl yürütme"
(Bk. sayfa 7) sorularıyla benzer davranışları, sayısal ve geometrik malzeme
kullanarak yoklamayı amaçlamaktadır.
SÖZEL BÖLÜM
Sözel Akıl Yürütme
Sözel malzeme ile akıl yürütme yeteneğini ölçmeyi amaçlayan bu bölümde,
sözcükler ya da sözcük grupları (cümleler) arasındaki ilişkileri görebilme,
sözel problemleri çözebilme, sözel malzemeyi kavrama, öğelerine ayırabilme,
bu öğeler arasındaki mantıksal ilişkileri bulma gibi davranışlar yoklanacaktır.
Bu bölüm bir dil testi (Türkçe testi) değildir. Dolayısıyla dil bilgisi,
anlatım becerisi, yazım bilgisi gibi davranışlar yoklanmayacaktır. Ancak,
adayların kelime bilgisi ve okuma deneyimleriyle kazandıkları genel kültürleri
bu bölümdeki soruları cevaplamalarında etkili olabilecektir
Sorularda kullanılacak sözel malzeme hipotetik (farazi) bir durumla ilgili
olabileceği gibi, belirli bir alanla ilgili bilgileri veya görüşleri de
içerebilir. Konuların mümkün olduğu kadar çeşitlilik göstermesine çalışılacaktır
(sosyal bilimler, fen bilimleri, biyolojik bilimler, politika, ekonomi,
sanat, edebiyat, trafik, çevre, turizm, sağlık, güncel olaylar vb.). Seçilecek
malzeme, okul başarısı ve öğrenim gördüğü alan ne olursa olsun bir üniversite
mezununun karşılaşmış olması ve anlaması beklenen türden olacaktır. Başka
bir deyişle, soruyu cevaplamak için belirli bir alanda üniversitede edinilmiş
bilgilerin kullanılması beklenmeyecektir. Bu sorularla yoklanacak bazı
davranışlar şunlar olabilir:
Verilen kavramlarla aynı biçimde ilişkili olan seçeneği bulma
Verilen kavramla eş anlamlı ya da zıt anlamlı olan seçeneği bulma
Cümledeki boşluğu anlam açısından uygun biçimde tamamlayan sözcüğü ya
da sözcük grubunu bulma
Seçenekler arasında belirli bir ölçüte (kanıtlanabilirlik, öznel düşünce,
belli bir duyguyu belirtme vb.) uygun olanı bulma
Verilen cümlede söz konusu olan anlatım biçimini bulma
Cümlenin belirli bir öğesinin amacını bulma
Verilen iki cümle arasında görünürdeki çelişkiyi giderecek (ya da uyuşmayı
bozacak) seçeneği bulma
Verilen durumdan çıkarılabilecek sonucu; verilen duruma neden olabilecek
durumu bulma
Verilen problem durumuna çözüm olabilecek seçeneği bulma
Verilen cümle ya da parçadaki sayıltıyı bulma
- Parçada yararlanılan akıl yürütme ya da ikna etme yöntemini belirleme
- Parçada kullanılan dile, anlatıma dayanarak yazarın tutumunu, yaklaşımını
belirleme
Mantıksal Akıl Yürütme
Bu tür sorularda kişiler, yerler, cisimler, durumlar ya da olaylar
ile ilgili olarak verilen hayali ilişkileri çözümleme, anlama, bunlardan
mantıksal sonuçlar çıkarabilme yeteneğinin yoklanması amaçlanmaktadır.
Bu soruların doğru cevaplanabilmesi için formal mantık bilgisi gerekmemektedir.
Bu sorularda, önce 3-7 cümleden oluşan ve karmaşık bir ilişkiler bütününü
belirleyen bir metin ya da önermeler grubu verilecek, sonra, verilen ilişkilerin
ya da bunların doğurgularının kavranıp kavranmadığı yoklanacaktır. Aynı
metinle ilgili sorular birbirinden bağımsızdır, yani gruptaki bir soruyu
cevaplayıp cevaplayamama bir başkasını cevaplamada etkili olmamaktadır.
Ayrıca, sorular birbirinden bağımsız olarak cevaplanacağından, bir sorunun
doğru cevabı başka bir sorunun doğru cevabıyla uyuşmayabilir. Bu soruları
cevaplarken basit şema ya da tablolar oluşturmak cevaplamayı kolaylaştırabilir.
- Verilen durumu örneklendiren (ya da duruma örnek olamayacak) seçeneği
bulma
- Verilen görüşe açık destek sağlayan (ya da sağlayamayan) durumu bulma
- Amaçlanan sonucun gerçekleşmesi için yapılması gerekeni bulma
- Kendi içinde ya da parçadaki öteki cümlelerle tutarlı olmayan cümleyi
bulma
- Parçanın ana düşüncesini, parçada asıl söylenmek isteneni ya da parçanın
temel amacını bulma
- Parçaya uygun başlığı seçme
- Parçada değinilen (ya da değinilmeyen) bilgileri, görüşleri vb. bulma
- Parçaya dayanarak cevaplanabilecek soruyu bulma
- Parçada belirtilen durum ya da görüşlerin doğurgularmı, parçaya dayanarak
ulaşılabilecek yargıları bulma
- Parçada öne sürülen görüşün (belirtilen yöntemin) uygulanabileceği durumu
ya da belirli bir duruma nasıl uygulanabileceğini bulma
Verilecek ilişkiler, zaman açısından sıralanış (X, Y'den önce fakat Z'den
sonra gitmiştir.), mekânda sıralahış (X kenti Y'nin güneyinde, Z'nin doğusundadır.),
üyelik ya da bir kümenin elemanı olabilme koşulları (Komiteye Dr. X girerse
Dr. Y de girmelidir.) ya da neden-sonuç ilişkileri (X olursa Y
olamaz.) biçiminde olabilir. Ayrıca, ilişkilerin bir kısmı sabit, değişmez
(Üçüncü evin sahibi X'tir.); bir kısmı seçenekli, değişebilir (X ya ressam
ya da müzisyendir; Y'nin mesleği sağlıkla ilgilidir.) nitelikte olabilir.
Soruları cevaplamada yararlanılacak bilgilerden bir kısmının, verilen
ilişkilerden çıkarılması gerekebilir. Örneğin, bir raftaki kitaplardan
Y, X'in sağında, Z de Y'nin sağında ise, bu bilgiden Z'nin X'e göre sağda
olduğu anlaşılmalıdır. Ancak, verilen ilişkinin açık bir biçimde gerektirmediği
başka ilişkilerin var olduğu kabul edilmemelidir. Örneğin X'in Z'den uzun
olması, onun Z'den ağır da olmasını gerektirmez.
|