Çocuğum Uyumak İstemiyor

2 yaş civarındaki çocuklarda, uykuya dalmak ya da uyuduktan sonra sık sık uyanmak gibi sorunlar ortaya çıkabiliyor. Çocuğun bulunduğu ortam ve ailesiyle bağlantılı olarak su yüzüne çıkan bu sorunlar genellikle kısa sürede geçiyor.

Çocukların uyku sorunlarını çok nedenlere bağlanabiliyor. Bu dönemdeki çocuklar, aileye yeni birinin katılması, yuvaya başlamak, hastalanmak, aile içinde yaşanan huzursuzluklar, gece gördüğü korkulu rüyalar, yatağının değişmesi gibi bir çok nedenden uyumak istemeyebiliyorlar.

Gün İçinde Yaşananlar
Çocuğunuz 2 yaşından itibaren artık dış dünyayla iletişim kurmaya başlıyor. Eğer yuvaya gidiyorsa zamanın çoğunu anne- babasından ayrı geçiyor. Bu da onu, güven duyduğu aile ortamından çıkıp, başka çocukları tanımaya, onlara kendini kanıtlamaya, yani dış dünyaya daha çabuk açılmaya itiyor. Dış dünya ona heyecan verici, ilginç geliyor ama evine duyduğu güveni asla dışarıya karşı duyamıyor. Gün içinde yaşadığı bu ve buna benzer yenilikleri kimi zaman içine sindirip, üstesinden gelebiliyor. Ama başarabileceğinden fazlasını yapmaya çalışıp, altından kalkamadığında tıpkı biz yetişkinler gibi uyku vakti gelince, kafasında birçok soru işartiyle başbaşa kalıyor. Dolayısıyla da uyumakta güçlük çekiyor. Yuvada arkadaşlarıyla bir sürtüşme yaşadığında bunu kafasına takıyor. Ama gün içinde oyunlarla çözümleyemediği için de kendini gergin hissediyor.Ve gece uyku vakti geldiğinde yatağına götürdüğünüz çocuğunuz, buysuzluk yaparak gerginliğini bir şekilde atmaya çalışıyor.
 
Kıskançlık Başlıyor
Bu yaş aynı zamanda kıskançlık duygusunun geliştiği bir dönem. Yatma vakti geldiğinde  eğer evde kardeşi varsa onu asla anne – babasıyla yalnız bırakıp, uyumak istemez. Böyle bir durumda kalırsa öfkeli, kızgın ve üzüntülü bir hal içine girer. Kardeşini anne – babasından kıskandığından, onları yalnız bıraktığı zaman kardeşini daha çok seveceklerini ve kendisini unutacaklarını düşünür. Ilgi çekmek için davranışlarını değiştirir ve evde herkes uyumadan yatağa girmek ona zor gelir. Eve sevdiği ve onunla ilgilenen misafir veya akrabalarından birkaçı gelince de durum hemen hemen aynı olur. ilgiyi yitirmek istemediği için onları bırakıp, yatağa gitmemek için direnir.

Bir başka uyumama nedeni ise yatmadan önce evde çıkan herhangi bir huzursuzluk, kavga ya da tartışmadır.Anne – babanın yüksek sesinden  ve hareketlerinden paniğe kapılabilir. Böyle bir gecenin ardından zorla da olsa uyuttuğunuz çocuğunuz bir süre sonra uyanıp, ağlamaya başlar. Uyku esnasında aniden uyanmasının nedeni gördüğü kötü rüya veya tartışmanızdan dolayı kulağında çınlayan sesleriniz olabilir. Çocukları kendilerini üzen bu tip olayları yetişkinlerden daha zor unuturlar.

Uyumaktan Korkabilir
Çocuğunuz, uyumaktan korktuğu zamanlarda, yatak odasında ki lambanın açık bırakılmasını ya da uyuyana kadar yanında beklemenizi steyebilir. 2 yaşındaki çocuklar masalardaki cadıları ve canavarları “keşfettiklerinde” günün çözümlenememiş olay ve duygularının, somut bir biçimde odalarına cadı veya canavarlarla geri geldiklerini hayal edebilirler. Göstereceğiniz sakin ve  sabırlı yaklaşım iyi sonuçlar verebilir.

Uyku zamanı geldiğinde çocuğunuz bunu geciktirmek için bir bardak su, son bir kez daha tuvalete gitmek ya da bir öykü okumanızı isteyebilir. Bu davranışlarıyla kimi zaman siz sınamaya çalışır. Bu ibi durumlarda sabırlı olmanın yanı sıra kararlı bir davranış sergilemelisiniz. Bu ona korkularının yersiz olduğunu gösterir. ayrıca çocuğunuzun kapıldığı korkuları asla aptallık olarak nitelendirmeyin. Böyle bir tavır ona hiç yardımcı olmaz. Çocuğunuz uyumadan onu kontrol etmek için odasına girmeyin ya da tüm isteklerine boyun eğmeyin. Böyle davranırsanız çocuk endişelenmekte haklı olduğunu düşünür. Korkularını yenmekte güçlük çekebilir.

Uzman Desteği
Bazı çocuklar ise uykusuzluklarıyla kendi kendilerine başa çıkmaya çalışırlar. 12 – 36 ay arasında az uyuyan çocuklar, gece uyandıklarında  ya tekrar uyumazlar ya da tekrar uyumaya isteksizdirler ve anne – babalarını uyandırırlar. Iyi uyuyan çocuklar ise, çevreye bakınarak, oyuncaklarına sarılarak kendilerini sakinleştirir ve uyumayı başarırlar. Çocuğunuz uyku sorununu iyi huylu veya kötü huylu bir şekilde yansıtarak gösterse de bir an once bu problemin çözülmesi ve uyku düzeninin yerine oturması gerekir. Bunu yaparken izleyeceğiniz en doğru yol, çocuğunuzu uyuturken onun güvende olduğunu hissetirmenizdir. Uyumadan önce onu kontrol etmemeli, endişelendirmemelisiniz. Uykuya giderken ağlıyor diye onu yanınızda yatırmamalısınız. Çocuğunuz kendi yatağında tek başına yatmayı bu dönemde öğrenmeli.eğer çocuğunuzdaki uykusuzluk giderilemiyor ve uyku düzeni sağlanamıyorsa bu yöntemleri denemekten vazgeçmeniz, başka teknikler uygulamanız gerekir. Bu, travmatik bir durum ya da sağlık problemi (karın veya başka bir organın ağrısı, sütü kabul edememe) olabilir. Gece uyanmaları ve uykuya başlama problemleri için bir uzmandan yardım almanız gerekebilir.Bu gibi durumlarda ailelerin bir uzmana danışması  en doğru yol olur.

Ortam ve Anne-Babanın Etkisi
2 yaş civarında ortaya çıkan sorunun uykuya başlamada mı yaşandığını, yoksa uyku bozukuğumu olduğunu anlamak gerekir. Çocuğun yatağına girmeyi reddetmesi sorunu çocukların yüzde 5 – 10’unda görülür. Bu sorun çocuğun ortamla veya ilişkide bulunduğu bireylerle de ilişkilidir. Evle ilgili huzursuzluklar, depresif belirtiler gösteren anne-babalar ve buna benzer etkenler çocukların bu sorunları yaşamasına neden olan etkenlerdir.  Uykuya başlama bozukluğuda, belirli bir ortam sağlanamadığında ya da belirli nesneler olmadığında (biberon ya da anne-babadan biri olmadığında) problemler yaşanabilir. Uykuya başlama problemi bu nesneler ve ortamlar sağlandığında ortadan kalkar. Uyku bozukluğunun ortamla bağlantılı bir sorun olduğu  düşünülüyor ve 6ay-3 yaş arası çocuların  yüzde 15 – 20’sinde görülüyor. Ancak önlem alınamazsa bu dönemden sonra kalıcı olabiliyor.

UYKU PROBLEMLERİ

Çocuklardaki uyku problemleri yaşa göre farklılıklar gösterir. Çocukların genelde uykuya dalma , uykuyu devam ettirme , yeterli uyku alma , uykunun kalitesi , açısından problemler yaşanabilir. Uyku bozuklukları genelde kişinin psikososyal stres faktörlerine ve kaygı durumlarına gösterdiği bir reaksiyondur. Özellikle çocuklarda bu kaygı durumu ile ilgili uyku problemlerine sık bir şekilde rastlanır.

Gece Kabusları: Gece kabusları genelde uykunun ikinci yarısında meydana gelir . Çocuk etkisinde kaldığı bir olayı veya kaygılarını rüyasında yaşayabilir. Gece kabuslarında çocuk genelde ağlayarak uyanır ve sakinleştirildikten sonra tekrar uykuya dalabilir. Ertesi gün ise gece olan olayı hatırlar, kabusu size anlatabilir.

Gece Terörü (uyku terörü) : Gece teröründe çocuk genelde gecenin ilk yarısında veya ilk üçte birlik kısmında , yarı uyanık bir halde dolaşma , ağlama , konuşma olabilir . Çocuk kendinde değildir. Sabah olup bitenleri hatırlamaz ve uyandırılmaya çalışıldığında kolaylıkla uyanmaz . Üç beş dakikadan sonra tekrar uykuya dalar. O sırada herhangi bir şekilde kendini bir yere çarparak veya yataktan düşerek yaralanma olabilir.

Uyurgezerlik : Uyurgezer çocuklar genelde gecenin ilk yarısında kalkıp gezerler , sabah olup biteni hatırlamazlar . Hatta evinden çıkıp gidebilir veya pencereyi dahi açabilirler. Kendiliklerinden uyanabildikleri gibi hiç uyanmadan tekrar uykuya dalabilirler. Yine gece teröründe olduğu gibi , o sırada herhangi bir şekilde kendini bir yere çarparak veya yataktan düşerek yaralanma olabilir.

Özellikle gece terörü ve uyurgezerlikte kapı ve pencereler kapalı olmalı . Çocuğun kendini yaralamasına izin vermeyecek şekilde yatak ve oda dizayn edilmeli. Yapılan psikiyatrik muayene sonrası uyku bozukluğunu kötüleştiren nedenler varsa onlar kontrol edilmeli ve ortadan kaldırılmaya çalışılmalıdır. Uyku bozukluğu şiddetli boyutta ise ilaç kullanımı uygun olabilir. Çocuğun kaygılarına yönelik psikoterapi yapılabilir.