ANLAMA GÜCÜNÜN GELİŞTİRİLMESİ
Öğrenmek,anlamak demektir.Anlama gücünün geliştirilmesi için,konunun
dikkatle okunması,öğrencilerin eski bilgiler ile benzerlik ve bağıntısının
kurulması,örneklere dikkat edilmesi,okunulan konunun ana fikrinin
ortaya çıkarılması hususları üzerinde durulması gerekir. Bütün-Parça-Bütün
Yöntemi
A-İnceleme,
B-Sorular oluşturma,
C-Okuma
D-Hatırlama ve özetleme
E-Tekrarlama
A-İNCELEME: Bir kitabın ya da yazının incelenmesi,o kitap
hakkındaki genel bir bilgi sahibi olmak demektir.Bu da kitabın adının,yazarının,basıldığı
yılın,kapağındaki tanıtıcı yazıların önsözü ile içindekilerin ve anabaşlıkların
genel olarak gözden geçirilmesi ile mümkün olur. Diğer kitabın devamından
yararlanılmak isteniyorsa,o zaman daha ayrıntılı bir inceleme yapılamalıdır.
B-SORULAR OLUŞTURMAK: Her kitabı veya yazıyı,bir takım sorulara
cevap bulmak için okumak gerekir.Bu nedenle okumaya geçmeden önce,yapılan
incelemeden de yararlanılarak söz konusu kaynaktan cevapları bulunabilecek
sorular belirlenmelidir.Bu sorular kişiyi daha dikkatli olmaya yöneltecektir.
C-OKUMA: Bir ders kitabını ya da düşündürücü eseri okurken,beyin
güçlerini konuya yöneltmek gerekir. Okuduğunu anlamada başarı iyi
ve hızlı okuyabilmeye bağlıdır.Okuma sırasında niçin,nasıl, nerede,ne
zaman,kim gibi sorular,okuyanın kafasında merak uyandırmaktadır.Özelden
genele doğru gitmede,kitabın,her bölümünün ve sonuçta tümünün ana
düşüncesini bulmak gerekir. Ele alınan bir kitabın veya yazının en
az iki defa okunması,anlamanın ön şartıdır. İlk okumada kitap ya da
yazıdaki ana-yan düşüncelerini tespit etmek gerekir.Bu esnada not
çıkartma veya satırların altını çizme gibi işlemler yapılamamalıdır.İkinci
okumada ise;ana ve yan düşünceler, kesin olarak belirlenmeli,ve satır
altları çizilmelidir.
a.İyi okuma:Bütün-parça -bütün yöntemindeki çalışmaları yerine getirmek,iyi
okumak demektir.
b.Hızlı Okumak:İyi ve etkili okuma deyince,okuduğunu anlamak akla
gelir.ancak hızlı Okumayı engelleyen faktörler vardır.
1.Kavrama uzaklığının ve kesintilerinin kısa oluşu;bazı kişiler bir
yazıyı okurken,bir veya daha fazla kelimeyi kavrayabilmektedir.Buna
"kavrama uzaklığı" denir.
2.sık sık geriye dönüş;kavrama uzaklığı ne kadar uzak olursa,geriye
dönüşler,o oranda çoğalır ve zaman kaybına neden olur.
3.Sessiz okuma alışkanlığının kazanılmış olmasıdır.
Okuma hızının geliştirilmesi için,gözlerin kusursuz olması,sözcük
dağarcığını zenginleştirmek,çok okumak,sözlük ve ansiklopedi gibi
kaynak kitaplardan yararlanmayı alışkanlık haline getirmek,yeni, yabancı
teknik sözcükleri not etmek ve bunları günlük konuşmalarda ve yazılarda
kullanmaya çalışmak gerekir.
Okumayı geliştirmede ön şart iyi ve sürekli okuma alışkanlığı edinmek,günde
en az 15-20 dakikalık bir zamanı okumaya ayırmaktır.Okumayı daha iyiye
götürebilmek için,okuldaki Türkçe ve Edebiyat öğretmenleri ile işbirliği
yapılmalıdır.
D- HATIRLAMA-ÖZETLEME
Okuduklarını yeniden gözden geçirmeyen hatırlamaya çalışmayanlar,öğrendiklerinin
yarısını kitabı bıraktıktan bir süre sonra unutmaktadır.Bu nedenle
öğrendiklerimizi unutmamak için düzenli bir çaba göstermek zorundayız
.
Gözden geçirme ve hatırlama çalışmalarınızı parça parça yürütmelisiniz.
Her başlık altındaki parçayı dikkatle okuduktan sonra durunuz , okuduklarınızı
hatırlamaya çalışınız.Eğer zamanınız sınırlı ise konunun ana çizgilerini
belirlemekle yetinebilirsiniz.
Okuduğunuz yere bakmadan o parçayı başarı ile özetleyebilirsiniz
o parçayı anlamışsınız demektir. Kimi zaman okuduğunuzu anladığınızı
sanırsınız . Ancak özetlemeye sıra gelince bir cümle bile yazamadığınızı
görürsünüz .
Özet çıkarma: Bu konuda dikkat edeceğiniz e önemli nokta okuduğunuz
yazının özünü yakalamak ve okunan yazıya bakmadan kendi sözcükleriniz
ile oluşturacağınız cümleler ile okunaklı ve kısaca yazabilmektedir.
En kolay özetleme paragraf paragraf yapılan özetlemedir.İkinci paragraf
kümelerinin özetlenmesidir. Üçüncüsü bölümlerin özetlenmesidir.
Özet çıkarırken yazıdaki planı bozmamaya,yazının amacını yitirmemeye,ana
düşüncesini ve onu destekleyen yardımcı düşünceleri belirtmeye ve
yazıdaki anlamı korunaya çalışmalısınız. Gerek okurken gerekse yazarken
konunu ana çizgilerini belirtmek çok gereklidir.Bunu gerçekleştirmek,
yazının çatısını gösteren şemayı oluşturmak demektir. Ana çizgiler
ile yazı bütünü çok kısa bir özet biçiminde gözler önüne serilmiş
olur.Ana çizgileri çıkarmak için ,okuduğunuz yazının başlıklarından
yaralanabilirsiniz. Her bölüm başlığını o bölümün ana düşüncesini
içerecek bir cümle biçiminde genişletiniz sonra paragrafların na cümlelerinden
yararlanarak alt başlıkları yardımcı düşünceleri yansıtan bir cümle
durumuna sokunuz.Üçüncü,dördüncü aşamada alt başlıklar varsa yada
siz böyle bir ayrıntılamayı gerekli görüyorsanız birinci ve ikinci
derecedeki düşünceleri belirttikten sonra üçüncü ve dördüncü derecedeki
düşünceleri de birer cümle olarak belirleyebilirsiniz. Her aşamayı
bir öncekinden içerde yazarsanız, bir,iki,üç,dört,beşinci derecedeki
düşüncelerin ilk bakışta görünebilmesini sağlamış olursunuz.
Ana çizgileri,özet çıkarma ve not alma madde ( bölüm ve alt bölüm)
başlıkları olarak kullanabilirsiniz. Hatırlama ve özetleme aşamasında
gerçekleştirilmesi gereken bir iş te okunan yazıyı değerlendirmektir.
Özet ile söylersek; bu aşamada bütünü oluşturan her parça,tüm ayrıntıları
ile öğrenilmeye çalışılmalıdır. Hafızanın öğrenim çalışmalarındaki
fonksiyonu büyüktür.Aslında öğrenme hafızaya fazla dayanmamalıdır.
Fakat bazı konular da hafıza olmadan öğrenilmemektedir.Bunun da eğitimine
gerekli itimam gösterilmeli, dikkat edilmelidir. Çünkü eğitim ve
öğretimin son amacı sayılan "düşünmeyi öğrenmek " hafıza
aracılığıyla olmaktadır. Hafıza, düşünme için gerekli olan zihni araçları
verir. Eğim psikolojisinin verilerine göre ve C.G Wren ve R.P.Larsen
gibi yazarlara göre daha verimli bellemeye götüre öğrenim ilkeleri
şöyle sıralanabilir.
1. Öğrenilen şeyler, zihinde bir takım "parçalar " halinde
kalmamalı bunlar, dersin özelliğine uygun bir " ilke" ye
bağlanmalıdır.
2. Bu ilkeler yalnızca zihinde zihinde veya hafızada duran bir "ilke"olarak
kalmalı; her ilke, hayatla ilgili bir konuya da bağlanmalıdır.
3. Bir konunun öğrenilmesi , ileride o konunun , kişinin kendisi için
gerekli olunacağına inanılarak yapılmalı, her öğrenme olayı"gelecek"le
ilgili bir amaca bağlanmalıdır.
4. Öğrenilen konular sınıflandırılarak dağınıklıktan kurtarılmalıdır.
5. Yeni öğrenilen bir kelime veya fikir, daha önce öğrenilen benzerlerine
veya zıtlarına bağlanmaya çalışılmalıdır.
6. Her kesi, öğrenmede yetenekli olduğu bir yönü vardır.
7. Bir konunun örenilmesinde çok kez " bütün " ,"parça","bütün"
metodu uygulanmalıdır.
8. Öğrenmede veya bellemede " aralıklı tekrar " a önem verilmelidir.
9. Ezberlnecek bazı teknik kelime veya terimler, bir kartın bir yüzüne
yazılmalıdır,diğer yüzünde gerekli açıklamalar bulunmalıdır.
Öğrenilen bir şeyi hatırlayabilme , alışkanlık gerektiren bir iştir.
Ama "unutma" olmadan da öğrenmenin ola bileceği şüphelidir.
E - TEKRARLAMA : Bu aşamada,okuyup öğrendiklerinizin doğru
olup olmadığını denetlemiş ve doğru olanları pekiştirmiş olacaksınız.
doğrulama amacı ile yapacağınız ilk iş , okuduğunuz kitap ya da yazının
genel yapısını incelemektir. İkinci işiniz kitap ya da yazı ile ilgili
olarak oluşturduğunuz soruların tümünü cevaplayıp, cevaplayamadığınızı
yoklamaktır Cevaplanması gereken yeni sorular ortaya çıkmışsa, onları
da cevaplamış olmasınız.Üçüncü işiniz ise kitap ya da yazıyı yeniden
okumak ve notlarınızdaki eksiklikleri tamamlamaktır.
Not alma:
a. Öğretmenin anlattıklarından özellikle ders kitaplarında bulunmayan
açıklamanın,
b. Bir konferansçının anlamı bulunan düşüncelerinin ,
c. Okunan kitap ve yazıdaki ilginç bulunan düşüncelerin ,
d. Bir gezide ilgiyi çeken özelliklerin ,
e. Her hangi bir anda akla gelen ilginç görüşlerin kısa sözlerle yazılması.
Yararları :
a. Konuyu kısaltarak not tuttuğunuz için ifade yeteneğiniz gelişir.
b. Öğrenilen zamanla unutulsa bile bu konu ile ilgili notları okumakla
konuyu hemen hatırlarsınız.
c. Not tutma anında dikkat devamlı olarak bir noktaya toplandığında
bilgi ve fikirler kolayca zihninize yerleşir.
d. Tertip ve düzenleme yeteneklerinizi arttırır.
e. Sizi sürekli olarak etkin , uyanık ve gelişmeye açık tutar.
Not almada dikkat edilecek noktalar :
1. Not almaya başlarken tarih koyunuz.
2. Not tutarken belli bir plana göre hareket edilmelidir. Plan ve
taslak, notların tertipli olarak yazılmasına yardım eder. Bu konuyu
bölüm ve kısımlara ayırarak not alınız.
3. Notlar kısa ve özlü fikirleri kapsamalıdır.
4. Notları kedi ifadenizle yazmalısınız.
5. Notları yazarken düzenli ve okunaklı bir ifade kullanmalısınız
.
6. Notları mümkün olduğu kadar mürekkepli kalem ile tutunuz.
İyi ödev hazırlama :
A.Ödevlerin amacı :
1. Öğrencilerde ödev duygusu ve sorumluluğu geliştirmek ,
2. Çeşitli konularda görüş sahibi olmak , düşüncelerini düzene sokmak
,
3. Araştırma , düşünme ve ifade yeteneğini geliştirmek ,
4. Yazma pratiği kazandırmak amacını taşır.
B. Ödeve başlamadan önce yapılacak işler :
1. Ödev :giriş , gelişme ve sonuç bölümlerinden meydana gelir.
2. Giriş bölümünde , konudan anlaşılan konunun önemi , tanımı , işleniş
şekli ve nedenleri anlatılmalıdır.
3. Gelişme bölümünde , görüşler üç - dört ana düşünce evresinde geliştirilmeli
şekil , şema , çizgi ve resim bu bölümde kullanılmalıdır.
4. Sonuç bölümünde ana düşünce özetlenerek ödev sorusuna belirli ,
kesin bir cevap verilmelidir.
5. Ödevin en alt kısmında yararlanılan kaynaklar belirtilmeli , başkasından
aynen alınan cümleler tırnak içine alınmalıdır.
6. Ödevler , temiz okunaklı ve dilbilgisi kurallarına uygun olmalıdır.
7. Ödevler , ödev toplama gününden birkaç gün önce yapılıp hazırlanmalıdır.
8. Öğrenciler ödevin toplanacağı günü unutmamalıdır. Bunun için basit
bir kural bir çizelge hazırlayıp , her dersin ödev komisyonunu verildiği
ve toplanacağı tarihi belirtmek olmalıdır.
9. Ev ödevleri öğretmen tarafından düzeltilip , geri verildikten sonra
, öğrenci ödevini bir kez daha okuyarak yaptığı hataları görmeli,
aynı hataya bir daha düşmemelidir.